Voetbal is de laatste jaren professioneler, maar ook tactischer geworden. Ook zijn er steeds meer trucjes, looplijnen, opbouwpatronen en tactische varianten uitgevonden door de beste trainers ter wereld. Voetbal wordt niet meer beperkt tot de formatie waarin gestart wordt, het gaat om ingeslepen looplijnen en patronen. Lees hier van de verdediging tot aan de aanval wat de huidige trends van het moment zijn en welke tactische trends de topclubs hanteren.
Hoe stellen trainers hun verdediging samen?
Een trend die een tijd geleden werd ontdekt was de derde centrale verdediger in de opbouw. Een aantal jaren geleden begonnen de eerste clubs met het spelen met drie verdedigers in de startopstelling. Onder anderen Thomas Tuchel en Antonio Conte vertolkten een voortrekkersrol in deze ontwikkeling. Die trend lijkt inmiddels te zijn ingeruild voor een defensie met vier spelers, met een twist weliswaar. Trainers als Pep Guardiola en Mikel Arteta spelen onder anderen volgens de principes met de derde centrale verdediger. De truc hierbij is om op links- of rechtsback een centrale verdediger neer te zetten terwijl er op de andere back een aanvallend sterke back wordt neergezet. Hierdoor komt een team uit in een 3-2-4-1/3-2-5 (zie onderstaande visualisatie van Bayern München in opbouw).
Bayern München
Het voordeel van deze formatie is dat je zowel verdedigend als aanvallend controle houdt over het veld. Toptrainers verdelen het veld namelijk op in vijf zones: de linkerkant (Davies), de linker halfspace (Musiala), het midden (Choupo-Moting), de rechter halfspace (Sané) en de rechterkant (Coman) in de visualisatie hierboven. Met de 3-2-4-1/3-2-5 staan zowel aanvallend als verdedigend deze zones gedekt, waardoor teams ook stabieler met counters om kunnen gaan. Nagelsmann (trainer van Bayern München) besloot in de wedstrijd tegen Paris Saint-Germain in de Champions League Josip Stanišić als rechtsback te gebruiken. Hij wekte bij menig analist de nodige vraagtekens met de keuze voor Josip Stanišić boven João Cancelo, maar al snel werd duidelijk waarom de Duitse trainer voor hem koos. Stanišić kreeg de taak om als derde centrale verdediger uit te komen (plek van Pavard in bovenstaande visualisatie) en vanuit daar Kylian Mbappé af te stoppen. Dit werkte perfect voor Julian Nagelsmann, het gevolg was namelijk dat Kylian Mbappé een van zijn slechtste wedstrijden van het seizoen speelde tegen FC Bayern München in de Allianz Arena.
Manchester City
Ook Pep Guardiola hanteert deze manier van spelen met zijn elftal. Afhankelijk van welke backs hij opstelt, wisselen de posities wel, maar de formatie blijft hetzelfde. Als Nathan Aké speelt als linksback, staat er op rechtsback een speler die aanvallend sterker is. Dit kunnen twee type spelers zijn: de back aan de binnenkant en de back aan de buitenkant. Een voorbeeld van de back aan de binnenkant is de wedstrijd tegen RB Leipzig die in een 7-0 overwinning resulteerde. In die wedstrijd vulde John Stones de rol van rechtsback in.
John Stones start in die wedstrijd weliswaar als rechtsback, maar wordt in balbezit een tweede controleur naast Rodri. Via die manier komt Manchester City alsnog in de 3-2-4-1. Een andere optie is dat de rechtsback net als bij Bayern München de meeste wijde aanvallende middenvelder wordt. Dit doet Guardiola vaak met Kyle Walker.
Arsenal
Ook Mikel Arteta speelt met zijn succesvolle Arsenal vanuit een 3-2-4-1. Bij Arsenal vertolkt Oleksandr Zinchenko de rol van naar binnenkomende back. Hij komt naast Jorginho/Partey als tweede controleur. Arsenal start namelijk vanuit een 4-2-3-1 en transformeert vanuit daar naar de 3-2-4-1.
Arsenal in de beginopstelling
Ben White vertolkt de rol als rechtsback die een derde centrale verdediger wordt. Zinchenko komt als tweede controleur naast - in dit geval - Jorginho en Xhaka schuift een linie op naar voren. Dan kom je weer in de bekende 3-2-4-1.
Arsenal in balbezit
De belangrijkste regels bij het opstellen van spelers is niet waar iemand begint vanuit het papier. Het draait uiteindelijk altijd om het uitkomen in de bekende formatie waarin aangevallen en verdedigd wordt. Dit verklaart ook waarom er bij goede teams een speler geblesseerd uit kan vallen en er een andere speler gelijk in kan. De principes en patronen zijn duidelijk.
Hoe stellen trainers hun middenveld samen?
Veel trainers spelen met de zogenoemde 'dubbele zes'. Dat houdt in dat er twee controleurs voor de verdediging staan. Het is alleen niet zo simpel als vele mensen denken. Klakkeloos twee controleurs die goed kunnen voetballen naast elkaar zetten en hopen dat het goed komt is gedoemd te mislukken. Maar hoe pak je dat wel goed aan?
Denken in koppels
Het allerbelangrijkste aan het controleursduo is dat ze complementair aan elkaar zijn. De meeste controlerende middenvelders zijn onder te verdelen in categorieën: de spelverdeler, de balafpakker, de creatieve spelverdeler, de beschermer en de dynamische middenvelder. Belangrijk om te weten is dat niet alle type controleurs complementair zijn. Waarom dat is, wordt zo uitgelegd. Spelverdelers (denk hierbij aan Jorginho, Pirlo, Rodri) zijn het beste met een balafpakker (Kanté) naast hen en creatieve spelverdelers (Frenkie de Jong, Orkun Kökçü) zijn het beste met beschermers (Marten de Roon, Mats Wieffer, Edson Álvarez) naast hen. Andersom geldt hetzelfde.
Koppel balafpakker - Spelverdeler
Het belangrijkste is dat er in de wisselwerking tussen de twee controleurs altijd één positie houdt om geen grote gaten op het middenveld te laten. Spelverdelers zijn spelers die vanuit hun positie veel aan de bal komen en het spel verdelen. Zij houden van nature positie en zorgen dat de bal in de aanvallende derde van het veld terecht komt. Een balafpakker is hieraan complementair omdat dat type middenvelder juist graag uit positie beweegt om achter de bal aan te gaan. Omdat de spelverdeler al het passende en positionele onderdeel voor zijn rekening neemt, kan de balafpakker uit positie weg.
Koppel creatieve spelverdeler - beschermer
Creatieve spelverdeler zijn spelers die enige vrijheid nodig hebben om vanuit daar gevaar te kunnen creëren. Denk hierbij aan types als Frenkie de Jong en Orkun Kökçü. Zij zijn het beste als ze met dribbels en vrijheid het spel vorm kunnen geven. Belangrijk daarbij is dat er een type naast staat die wél controle houdt en juist in balverlies denkt. Dat type middenvelder noemen we de beschermer. Voorbeelden hiervan zijn Edson Álvarez, Mats Wieffer en Marten de Roon.
Hoe stelt een trainer zijn aanval samen?
In de aanval zijn er veel tactische verschillen bij verschillende teams. Waarschijnlijk is dit vanwege het feit dat aanvallers de meeste vrijheid mogen genieten en het minst kwaad kunnen bij balverlies. Wel zijn er verschillende aanvallende principes waar op gelet moet worden als trainer. Bij iedere verschillende spits horen verschillende succesvolle manieren om tot kansen en goals te komen. Hetzelfde geldt voor de buitenspelers.
Koppel buitenspeler - back
Buitenspelers moeten complementair zijn aan de backs en spits. Trainers laten de keuze voor een buitenspeler vaak afhangen van het type back wat achter hen staat. Ook hier moet er in koppels gedacht worden. Bij een back die een centrale rol heeft (derde centrale verdediger of controleur) zal een trainer vaak kiezen voor een buitenspeler die het veld breed houdt om zo de buitenste zone bezet te houden. Bij een back die graag naar voren komt en aanvallend sterk is, hoort juist een buitenspeler die beter is aan de binnenkant. Dit zijn vaak creatieve spelers die als hangende buitenspeler spelen of normaal gesproken als nummer 10 worden ingezet. Deze speler is verantwoordelijk voor de halfspace. De back zal namelijk de buitenste zone bezet houden.
Extra middenvelder
Tegenwoordig worden wedstrijden steeds vaker beslist op het middenveld. Trainers proberen allerlei soorten listen en trucs om te zorgen dat er een overtal op het middenveld wordt gecreëerd. Soms zijn dit backs die het middenveld versterken, soms zijn het buitenspeler of zelfs de spits. Voor een goed voorbeeld kijken we naar FC Barcelona in topwedstrijden. Xavi stelt in topwedstrijden vaak Gavi als linksbuiten op om een extra man op het middenveld te creëren. FC Barcelona komt terecht in een 3-2-4-1 met Gavi en - normaal gesproken - Pedri als de twee aanvallende middenvelders.
Valse spits
Een andere optie om een extra middenvelder te creëren is via de spits. Pep Guardiola hanteerde deze manier graag in het tijdperk voor de komst van Erling Haaland. Vaak speelde Guardiola met Phil Foden of Kevin de Bruyne als spits om vanuit daar te zwerven en een extra man te maken op het middenveld. Jürgen Klopp speelde lang met Roberto Firmino als valse spits. Door het uitzakken van de Braziliaan ontstonden er in zijn rug ruimtes voor de pijlsnelle Mohammed Salah en Sadio Mané in het succesvolle Liverpooltijdperk.
Conclusie
In het hedendaagse voetbal sterven formaties steeds verder uit. Tegenwoordig draait het meer om veldbezetting en het bezetten van de belangrijke vijf zones op het veld. In zowel verdedigend als aanvallend opzicht. Trainers proberen in allerlei subtiel verschillende manieren in die ideale veldbezetting te komen met verschillende ingeslepen pass- en looplijnen. Dát is in het hedendaagse voetbal eerder de grote uitdaging met alle technologie, scouts en video analisten op de tribunes. De buitenwereld laat het weleens lijken alsof iedereen een opstelling in elkaar kan zetten. Er komt alleen veel meer bij kijken dan slechts wat namen op een papier schrijven.
Vond je dit een leuk artikel? Deel hem dan via onderstaande buttons!
Reactie plaatsen
Reacties